Информация

о проектах Законов Республики Казахстан «О восстановлении платежеспособности граждан Республики Казахстан» и  «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам восстановления платежеспособности граждан Республики Казахстан»

Основанием разработки проекта Закона Республики Казахстан  «О восстановлении платежеспособности граждан Республики Казахстан» явилось поручение Главы государства в Послании народу Казахстана от 30 ноября  2015 года «Казахстан в новой глобальной реальности: рост, реформы, развитие» о разработке четких и понятных процедур банкротства физических лиц.

Это обусловлено тем, что на сегодняшний день у населения остро стоят проблемы как по банковским займам, так и по прочим видам денежных обязательств, что обусловило необходимость разработки механизмов урегулирования чрезмерной задолженности граждан.

Целью законопроекта является эффективное решение актуальных проблем урегулирования неплатежеспособности граждан Республики Казахстан.

Действие законопроекта распространяется на физических лиц-граждан Республики Казахстан. Вопросы неплатежеспособности физических лиц-индивидуальных предпринимателей без образования юридического лица урегулированы Законом Республики Казахстан «О реабилитации и банкротстве».

Основные положения проекта Закона Республики Казахстан «О восстановлении платежеспособности граждан Республики Казахстан» предусматривают комбинацию внесудебной и судебной процедуры, которые в совокупности будут представлять единый процесс восстановления платежеспособности должника.

Не смогут воспользоваться процессом восстановления платежеспособности лица, имеющие неснятую (непогашенную) судимость за ряд преступлений – к примеру, за мошенничество, присвоение или растрату вверенного чужого имущества, незаконное получение кредита, уклонение от уплаты налогов, лжепредпринимательство и т.д.

Таким образом, добросовестному гражданину, который в силу сложившихся обстоятельств попал в «долговую яму», Закон будет предоставлять возможность поправить свое пошатнувшееся положение на основе плана.

План, исходя из финансовых возможностей должника, будет предусматривать постепенный выход из кризисной ситуации. При этом кредиторы будут обязаны со своей стороны предложить отсрочку или рассрочку выплаты долга, списание пени, штрафов, прощение части долга и прочие меры.

Если у должника отсутствует регулярный доход, который позволит ему рассчитаться с долгами, имущество должника будет реализовано на торгах, вырученные средства распределены между кредиторами, а оставшиеся долги – списаны.  

По окончании процесса восстановления платежеспособности судом будет рассмотрен вопрос об освобождении (неосвобождении) должника от оставшихся долгов.

Обстоятельствами, препятствующими освобождению гражданина от долгов, будут выступать:

1)   предоставление должником ложной информации об имуществе;

2)   сокрытие имущества, информации о нем или воспрепятствование ее получению;

3)   увеличение размера долга без согласия кредиторов;

4)   отказ должника от составления плана при наличии регулярного дохода;

5)   оказание должником предпочтения одним кредиторам перед другими;

6) иные обстоятельства на усмотрение суда, позволяющие расценить поведение должника, как недобросовестное.

При наличии одного из таких обстоятельств должник, лишившись имущества, будет оставаться должен своим кредиторам, которые вправе продолжать требовать с него возмещения в порядке, установленном гражданским законодательством.

Кроме того, законопроект определяет перечень обязательств, от исполнения которых должник не подлежит освобождению ни при каких обстоятельствах. К примеру, выплата алиментов на содержание несовершеннолетних детей, нетрудоспособного супруга или родителей, возмещение ущерба, причиненного жизни или здоровью человека.

Целью разработки проекта Закона Республики Казахстан «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам восстановления платежеспособности граждан Республики Казахстан» является приведение действующего законодательства в соответствие с положениями разрабатываемого проекта Закона Республики Казахстан «О восстановлении платежеспособности граждан Республики Казахстан».

Синхронизация действующего законодательства и механизма восстановления платежеспособности граждан будет обеспечена путем внесения  изменений и дополнений в ряд законодательных актов Республики Казахстан.

В частности:

- Гражданский кодекс будет дополнен нормами о восстановлении платежеспособности должника и основаниями для освобождения его от долговых обязательств. Кроме того, законопроект дополняет перечень оснований для прекращения обязательств завершением процесса восстановления платежеспособности физического лица.

Кодекс Республики Казахстан об административных правонарушениях будет дополнен статьями, предусматривающими административную ответственность финансового администратора и управляющего реализацией имущества за невыполнение своих обязанностей.

Уголовный кодекс будет дополнен статьями, предусматривающими ответственность за преднамеренное и фиктивное обращение гражданина о восстановлении своей платежеспособности для целей ухода от ответственности по своим обязательствам перед кредиторами, а также за предоставление ложной (недостоверной) информации или ее сокрытие в рамках процесса восстановления платежеспособности.

В Кодекс Республики Казахстан «О браке (супружестве) и семье» предлагается внести изменения в части:

- регулирования режима имущества, находящегося в общей совместной собственности супругов;

- введения запрета на опекунство и попечительство лицами, находящимися в процессе восстановления платежеспособности. 

В Кодекс Республики Казахстан «О налогах и других обязательных платежах в бюджет (Налоговый кодекс)», а также Законы Республики Казахстан «О государственной регистрации прав на недвижимое имущество», «О микрофинансовых организациях», «О рынке ценных бумаг» будут внесены дополнения, предоставляющие право финансовому администратору получать сведения об имуществе (активах) и обязательствах гражданина.

Перечень оснований для отказа в предоставлении разрешения гражданину Республики Казахстан на постоянный выезд из страны, установленный Законом Республики Казахстан «О миграции населения», будет дополнен случаем применения в отношении гражданина судебной процедуры реализации имущества.

В связи с установлением последствий для лиц, находящихся в процедурах восстановления платежеспособности и лиц, ее прошедших, необходимо внесение изменений и дополнений  Законы Республики Казахстан «О кредитных бюро и формировании кредитных историй в Республике Казахстан», «О миграции населения» и «О государственной регистрации юридических лиц и учетной регистрации филиалов и представительств» и другие изменения, обеспечивающие синхронизацию законодательства.

5 апреля 2016 года Концепции к проектам Законов одобрены на заседании Межведомственной комиссии по вопросам законопроектной деятельности при Правительстве Республики Казахстан.

На сегодняшний день Законопроекты рассмотрены членами Экспертного и Общественного Советов, заинтересованными государственными органами, а также размещены на сайте Министерства финансов Республики Казахстан и на интернет-портале открытых нормативных правовых актов для его публичного обсуждения.

«Қазақстан Республикасы азаматтарының төлемге қабілеттілігін

қалпына келтіру туралы» және «Қазақстан Республикасы

азаматтарының төлемге қабілеттілігін қалпына келтіру мәселелері

бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заң жобалары туралы

АҚПАРАТ

«Қазақстан Республикасы азаматтарының төлемге қабілеттілігін қалпына келтіру туралы» Қазақстан Республикасының Заң жобасын әзірлеу негізі, Ел басының 2015 жылғы 30 қарашадағы «Қазақстан жаңа жаһандық нақты ахуалда: өсу, реформалар, даму»-атты Қазақстан халқына деген Жолдауындағы жеке тұлғалар банкроттығының нақты және түсінікті рәсімдерін әзірлеу туралы тапсырмасы болып табылады.

Бұл, бүгінгі күні, халық арасында банктік қарыздар және басқа да ақшалай міндеттемелер бойынша мәселелерінің өзекті болу себебінен азаматтардың тым асыра берешектерін реттеу тетіктерін әзірлеу қажеттілігіне байланысты.

Заң жобасын қабылдау мақсаты, Қазақстан Республикасы азаматтарының төлемге қабілетсіздігін реттеудегі өзекті мәселелерді тиімді шешу болып табылады.

Заң жобасы жеке тұлға – Қазақстан Республикасының азаматтарына қолданылады. Заңды тұлғаны құрамайтын жеке тұлға – дара кәсіпкерлердің төлемге қабілетсіздігі мәселелері «Оңалту және банкроттық туралы» Қазақстан Республикасы Заңымен реттелген.

Заң жобасының негізгі қағидалары соттан тыс және сотты рәсімдерінің комбинациясын карастырады, олар өз кезегінде жиынтығында азаматтардың төлемге қабілеттілігін қалпына келтірудің бірыңғай процессін құрайтын болады.

Төлем қабілеттілігін қалпына келтіру процессін бір қатар құқық бұзушылықтар үшін шешілмеген (өтелмеген) соттылығы бар тұлғалар қолдана алмайды. Мысалы алаяқтық, алдау немесе сенiмді теріс пайдалану жолымен мүлiктiк залал келтiру, несиені заңсыз алу, жалған кәсіпкерлік және тағы басқалар үшін.

Осылайша Заң, келеңсіз жағдайларға байланысты қарыздық ауыртпашылыққа тап болған адал азаматқа жоспар негізінде өзінің төменделген жағдайын түзетуге мүмкіндік беретін болады.

Жоспар, борышкердің қаржылық жағдайына байланысты, дағдарыс жағдайдан кезеңмен шығуды қарастыратын болады. Бұл ретте кредиторлар өз жағынан қарызды өтеу үшін мерзімін ұзарту немесе бөліп төлеу, өтем ақы, айыппұлдарды есептен шығару, қарыздың бөлігін кешіру және басқа да шаралар қолдануға міндетті болады.

Егер борышкерде, қарыздардан құтылуға мүмкіндік беретін тұрақты кірісі болмаған жағдайда, борышкердің мүлкі сатылып, одан түскен қаражат кредиторлар арасында үйлестіріліп, ал қалған қарыздар есептен шығарылады.

Төлемге қабілеттілікті қалпына келтіру процессі аяқталу кезінде, сот тарапынан борышкерді қарыздардан босату (босатпау) туралы шешім қабылданады.

Азаматты қарыздық міндеттемелерден босатуға кедергі болатын жағдайлар:

1. борышкердің өз мүлкі туралы жалған ақпарат беруі;
2. мүлікті, ол жөніндегі мәліметті жасыру немесе оны алуға кедергі туғызу;
3. кредиторлардың келісімісіз қарыздық міндеттемелердің мөлшерін ұлғайту;
4. борышкердің тұрақты кірісі бола отырып жоспарды әзірлеуден бас тартуы;
5. бір кредиторға өзге кредиторлардың алдында ерекше ықылас көрсету;
6. соттың қарауы бойынша борышкердің қылығы адал емес болып танылатын өзге де жағдайлар болып табылады.

Осындай жағдайлардың бірі орын алған кезде борышкер, мүлікінен айырылса да, өз кредиторларына қарызды болып қала береді, олар өз кезегінде азаматтық заңнамамен белгіленген тәртіпте қарыздарын талап етуге құқылы болады.

Сонымен қатар, заң жобасы, еш бір жағдайларда борышкер орындаудан босатылмайтын міндеттемелер тізбесін белгілейді. Мысалы, кәмелетке толмаған балалар, жұмысқа қабілетсіз жұбайын немесе ата-анасын асырауға алименттік, өмірге немесе денсаулыққа келтірілген зиянның орнын толтыру бойынша төлемдер.

«Қазақстан Республикасы азаматтарының төлемге қабілеттілігін қалпына келтіру мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заң жобасын әзірлеу мақсаты, «Қазақстан Республикасы азаматтарының төлем қабілеттілігін қалпына келтіру туралы» Қазақстан Республикасының Заң жобасының әзірленуіне байланысты қолданыстағы заңнаманы сәйкестендіру болып табылады.

Қолданыстағы заңнама мен азаматтың төлем қабілеттілігін қалпына келтіру тетіктерін сәйкестендіру, Қазақстан Республикасының бір қатар заңнамалық актілеріне өзгертулер мен толықтырулар енгізу жолымен қамтамасыз етіледі.

Атап айтқанда,

Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі,  борышкердің төлем қабілеттілігін қалпына келтіру туралы және оның қарыздық міндеттемелерінен босату негіздері туралы нормалармен толықтырылады. Сонымен қатар заң жобасы, жеке тұлғалардың төлем қабілеттілігін қалпына келтіру процессі аяқталуымен тоқтатылатын міндеттемелер үшін негіздемелер тізілімін толықтырады.

Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі, қаржылық әкімшіге және мүлікті тарату басқарушыға белгіленген міндеттерді орындамағаны үшін әкімшілік жауапкершілік қарастыратын баптармен толықтырылады.

Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі, азаматтың, кредиторлар алдындағы міндеттемелерінен жалтару мақсатында әдейі және жалған өзінің төлем қабілеттілігін қалпына келтіру туралы жүгінгені үшін, сондай-ақ, төлемге қабілеттілікті қалпына келтіру процессін ашу барысында жалған (сенімді емес) ақпарат бергені үшін қосымша жаңа қылмыстар құрамын қарастыратын баптармен толықтырылады.

«Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Қазақстан Республикасының Кодексіне:

- ерлі-зайыптылардың бірлескен ортақ меншігіндегі мүлкінің режимін реттеу;

- төлем қабілеттілігін қалпына келтіру процессіндегі тұлғаларға қорғаншы және қамқоршы болуға тыйым салу бойынша өзгертулер енгізіледі.

«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)» Қазақстан Республикасының кодексіне, сондай-ақ «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы»,  Қазақстан Республикасының Заңына; «Микроқаржы ұйымдары туралы», «Бағалы қағаздар рыногы туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарына қаржылық әкімшіге азаматтың мүлкі (активтері) және міндеттемелері туралы ақпаратты алу құқығын беретін толықтырулар енгізілген.

«Халықтың көші-қоны туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген Қазақстан Республикасының азаматына елден тұрақты тұрғылықты жеріне кетуге рұқсат беруден бас тарту үшін негіздер тізілімі азаматтың мүлікті таратудың сотты рәсімін қолдану жағдайымен толықтырылатын болады.

Төлем қабілеттілігін қалпына келтіру процессіндегі және ол процессті аяқтаған тұлғалар үшін салтар белгіленуіне байланысты «Қазақстан Республикасындағы кредиттік бюролар және кредиттік тарихты қалыптастыру туралы», «Халықтың көші-қоны туралы» және «Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы»  Қазақстан Республикасының Заңдарына және заңнаманы сәйкестендіруді қамтамасыз ететін өзге де өзгертулер мен толықтырулар енгізіледі.

Заң жобаларына Тұжырымдамалар 2016 жылғы 5 сәуірде Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жанындағы Заң жобалау қызметi мәселелерi жөнiндегi ведомствоаралық комиссиясы отырысында мақұлданған.

Бүгінгі күні Заң жобалары Сараптама және Қоғамдық Кеңес мүшелерімен, мүдделі мемлекеттік органдармен қарастырылды, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің сайтында және оны қоғамдық талқылау үшін ашық нормативтік құқықтық актілер интернет-порталында жарияланған.