Мемлекеттік органдарда сыбайлас жемқорлық деңгейін төмендету басым міндеттерінің бірі болып табылады, себебі сыбайлас жемқорлық мемлекеттік қызметшінің беделіне барынша жағымсыз әсер етеді, салық төлеушілер мен сыртқы экономикалық қызметке қатысушылардың сеніміне нұқсан келтіреді, мемлекеттің нарық экономикасының дамуына қауіп төнддіреді, экономикалық және ұлттық қауіпсіздікке зиян келтіреді.

Қазақстан Республикасындағы  сыбайлас жемқорлықпен  күресу үшін жеке және заңды тұлғалардың құқықтарын, бостандықтарын және заңды мүдделерін қорғауға бағытталған нормативтік-құқықтық базасы қалыптастырылған. Оның біреуі  «Жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарау тәртібі туралы» Қазақстан Республикасының заңын қабылдау.

Заңда өтініштерді берумен қарауға байланысты қоғамдық қатынастарды реттейтін  ережелер айқындалған.

Заңдамынадайнегізгіұғымдарпайдаланылады:

арыз - адамныңөзқұқықтары мен бостандықтарыннемесебасқаадамдардыңқұқықтары мен бостандықтарыніскеасырудажәрдемкөрсетутуралыөтінішхаты не заңдардыңжәнеөзге де нормативтікқұқықтықактілердіңбұзылуы, өтініштердіқарайтынсубъектілердің, лауазымдытұлғалардыңжұмысындағыкемшіліктертуралыхабарлама не олардыңқызметінсынау;

иесібүркемеленгенөтініш - олбойыншаавторынбелгілеумүмкінемес, қолтаңбасы, оныңішіндеэлектрондықцифрлыққолтаңбасы, арызберушініңпочталықмекен-жайыжоқөтініш;

шағым – адамның бұзылған құқықтарын, бостандықтарын немесе заңды мүдделерiн қалпына келтiру немесе қорғау туралы,лауазымды адамдарының заңсыз іс-әрекеттерін немесе әрекетсіздігін жою, жеке сондай-ақ субъектілердің заңсыз шешiмдерiнiң күшiн жою туралы талабы.

Мыналар қарауға жатпайды:

1) мұндай өтініште дайындалып жатқан немесе жасалған қылмыстар туралы не мемлекеттік немесе қоғамдық қауіпсіздікке төнетін қауіп туралы мәліметтер бар және мемлекеттік органдардың құзыреттеріне сәйкес оларға дереу жіберілуге тиіс жағдайларды қоспағанда, иесі бүркемеленген өтініш;

2) мәселенің мәні баяндалмаған өтініш.

Қарау үшін өзге субъектілерден, лауазымды тұлғалардан ақпарат алу не жергілікті жерге барып тексеру талап етілмейтін өтініш күнтізбелік он бес күн ішінде қаралады.

Қарау үшін өзге субъектілерден, лауазымды тұлғалардан ақпарат алу не жергілікті жерге барып тексеру талап етілетін өтініш лауазымды тұлғаға келіп түскен күнінен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде қаралады және ол бойынша шешім қабылданады

Қосымша зерделеу немесе тексеру жүргізу қажет болған жағдайларда, қарау мерзімі күнтізбелік отыз күннен аспайтын мерзімге ұзартылуы мүмкін.

  Егер өтініште баяндалған мәселелерді шешу ұзақ мерзімді талап етсе, онда өтініш түпкілікті орындалғанға дейін қосымша бақылауға қойылады, бұл туралы күнтізбелік үш күн ішінде арыз берушіге хабарланады.

Өтініште қойылған мәселелерді шешу құзыретіне кірмейтін субъектіге немесе лауазымды тұлғаға келіп түскен өтініш үш жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде бұл туралы арыз берушіге хабарлана отырып, тиісті субъектілерге жіберіледі.

Өтініш берген жеке не заңды тұлғаның:

-қабылданған шешімтуралы жазбаша немесе ауызша нысанда дәлелді жауап алуға;

-лауазымды тұлғалардың іс-әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) не өтініш бойынша қабылданған шешімге шағым жасауға;

- өтінішті қарауды тоқтату туралы өтінішхат беруге құқығы бар

        Бұл ретте  лауазымды тұлғалардың іс-әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым жасау  Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы  Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетінің «Тұлғалардың өтініштерін бірыңғай есепке алу» автоматтандырылған ақпараттық жүйесіне беруге жататын өтініштердің бекітілген  тізбесіне кіреді, бұл азаматтарға өздері көрсеткен фактілерді құқықтық және әділ бағалауға деген сенімділік береді.

Бұдан басқа, мемлекеттік органның азаматтармен және ұйымдармен ақпараттық өзара іс-қимылының тәртібі, кері байланыстың бақылауға алынғандығы және ашықтығы қамтамасыз етіледі, «жеке қарау» әрекеті саласына және сыбайлас жемқорлық артықшылық  көрсетуге жол берілмейді, бұл  салық төлеушілер мен сыртқы экономикалық қызметке қатысушыларға белгіленген тәртіпте ресімделген өтініштер жауапсыз қалмайтынына және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қаралатынына кепіл болады.

Соблюдение законности при рассмотрении обращений граждан

Снижение уровня коррупции в государственных органах является одной из приоритетных задач, поскольку коррупция оказывает наиболее негативное влияние на имидж государственного служащего, подрывает доверие налогоплательщиков и участников внешне экономической деятельности, угрожает развитию рыночной экономики государства, наносит вред экономической и национальной безопасности.

Для борьбы с коррупцией в Республике Казахстан сформирована нормативно-правовая база, нацеленная на  защиту прав, свобод и законных интересов физических и юридических лиц. Одним из которых является принятие Закона Республики Казахстан «О порядке рассмотрения обращений физических и юридических лиц». Законом  определены положения, регулирующие общественные отношения, связанные с подачей и рассмотрением обращений.

          В Законе используются следующие понятия:

         заявление – ходатайство лица о содействии в реализации его прав и свобод или прав и свобод других лиц либо сообщение о нарушении законов и иных нормативно-правовых актов, недостатков в работе субъектов, рассматривающих обращения, должностных лиц, либо критика их деятельности;

         анонимное обращение – обращение, по которому невозможно установить авторство, отсутствуют подпись, в том числе электронная цифровая подпись, почтовый адрес заявителя;

        жалоба – требование лица о восстановлении или защите нарушенных прав, свобод или законных интересов, об устранении неправомерных действий или бездействия должностных лиц, а также отмене незаконных решений субъектов.

        Не подлежит рассмотрению:

        - анонимное обращение, за исключением случаев, когда в таком обращении содержатся сведения о готовящихся или совершенных преступлениях либо об угрозе государственной или общественной безопасности;

        - обращение, в котором не изложена суть вопроса.

        Обращение, для рассмотрения которого не требуется получение информации от иных субъектов, должностных лиц либо проверка с выездом на место, рассматривается в течение 15 календарных дней.

         Обращение, для рассмотрения которого требуется получение информации от иных субъектов либо проверка с выездом на место, рассматривается и по нему принимается решение в течение 30 календарных дней со дня поступления должностному лицу.

          В тех случаях, когда необходимо проведение дополнительного изучения или проверки, срок рассмотрения может быть продлен не более чем на 30 календарных дней.

Обращение, поступившее субъекту или должностному лицу, в компетенцию которого не входит разрешение поставленных в обращении вопросов, в срок не позднее трех рабочих дней со дня его поступления субъекту или должностному лицу направляется соответствующим субъектам с сообщением об этом заявителю.

         Лицо, подавшее  обращение, имеет право:

        - получить мотивированный ответ в письменной или устной форме о принятом решении, с разъяснением его права на обжалование принятого решения;

        - обжаловать действия (бездействия) должностных лиц либо решение, принятое по обращению;

        - обращаться с ходатайством о прекращении рассмотрения обращения.

При этом необходимо отметить, жалобы на неправомерные действия (бездействия) должностных лиц входят в утвержденный Перечень обращений, подлежащих передаче в автоматизированную информационную систему «Единый учет обращений лиц» Комитета по правовой статистике и специальных учетов Генеральной прокуратуры Республики Казахстан, что дает гражданам уверенность в правовой и справедливой оценке указанных ими фактов.

Кроме того, обеспечивается жесткий порядок информационного взаимодействия государственного органа с гражданами и организациями, подконтрольность и прозрачность обратной связи,практически исключается сфера действия «личного усмотрения» и оказание коррупциогенных  предпочтений, а это дает гарантию налогоплательщикам и участникам внешней экономической деятельности, что обращения, оформленные в установленном порядке, не останутся без ответа и будут рассмотрены в соответствии с законодательством Республики Казахстан.